[Hướng Dẫn] Cách làm và Bảo quản Mứt Hạt Sen

1. Món mứt là gì?

1.1. Nguồn gốc của món mứt

Món mứt hiện nay đã không quá xa lạ với hầu hết người Việt Nam, nhưng có bao giờ anh chị tự hỏi rằng, nguồn gốc món ăn dân dã này đã có từ đâu không? Tôi nghĩ đáp án sau đây sẽ khiến các anh chị bất ngờ. Món mứt cam đầu tiên được chế biến vào năm 1561 bởi bác sỹ của Nữ hoàng Scotland – Mary - khi ông trộn cam và đường viên làm thuốc chống say sóng cho Nữ hoàng. Và cũng từ nguồn gốc được cho là sự ra đời đầu tiên này của món mứt khiến món ăn này trở thành món ăn cao lương mỹ vị của các bậc vua chúa thời bấy giờ. Mỗi món mứt được phục vụ tại lâu đài của các đời vua Louis luôn được làm từ hoa quả trồng trong chính vườn kính riêng của nhà vua.

Còn đối với Việt Nam chúng ta, món mứt trong mỗi dịp Tết đã gần như là một đặc trưng truyền thống. Tết luôn là một dịp lễ đặc biệt quan trọng với mỗi người Việt Nam chúng ta. Đây không chỉ là dịp để nghỉ ngơi sau một năm dài làm việc mà còn là dịp để sum họp bên gia đình. Các mâm cỗ đầy ắp thức ăn đặc trưng ngày Tết sẽ không thể thiếu đi món ăn có tên gọi là "Mứt". Món mứt ngọt với những nguyên liệu rất dân dã ngào cùng đường khiến cho bầu không khí Tết càng thêm ấm áp và đặc biệt hơn hết.

Các món Mứt từ trái cây rất phổ biến ở phương Tây

Mặc dù hiện nay, anh chị có thể tự làm tại nhà cũng như mua các loại mứt ở bất cứ dịp nào trong năm, nhưng khi nhắc đến món "Mứt", không khí Tết bỗng ùa về bởi lẽ đây là món ăn đặc trưng cho ngày Tết cổ truyền tại Việt Nam. "Mứt" - còn gọi là mứt trái cây hay mứt quả là một loại thực phẩm ngọt có thể được tìm thấy ở nhiều nước trên thế giới, nó được chế biến từ nhiều loại trái cây và một số loại củ nấu với đường và một số nguyên liệu khác cho đến độ khô từ 65 - 70%. Món này rất thích hợp để ăn vặt, giải trí với độ ngọt từ đường và các loại hoa quả sẽ vô cùng kích thích vị giác anh chị.

1.2. Món mứt thường được sử dụng thế nào

Món mứt trái cây ở phương Tây rất phổ biến và được sử dụng nhiều trong những món ăn vặt hay những bữa ăn sáng. Đặc biệt mứt trái cây ăn kèm với bánh mì, phô mai hoặc bơ đậu phộng chính là thực phẩm được rất nhiều người Châu Âu yêu thích. Vì mứt trái cây có thể tự chế biến tại nhà đơn giản và nhanh chóng, hoặc có thể mua tại siêu thị đều được. Tuy nhiên, ở Việt Nam lại ít chuộng những món ăn được chế biến theo cách đóng hộp sẵn. Thế nên, món mứt ở Việt Nam thường được lựa chọn sử dụng trái cây tươi ngào cùng đường và trữ ăn dần. Lựa chọn cách ăn món mứt này tuy sẽ hơi mất thời gian để lựa chọn nguyên liệu, chế biến và bảo quản không được lâu như những món đóng hộp sẵn, thế nhưng tự làm món mứt sẽ đảm bảo được sử dụng nguyên liệu tự nhiên 100% mà không qua chất bảo quản hay phẩm màu. Nếu anh chị có thời gian cho căn bếp nhỏ nhà mình, thì tôi cũng khuyên rằng nên lựa chọn chế biến món mứt tại nhà. Công đoạn chế biến cũng sẽ không quá khó khăn nhưng đảm bảo vệ sinh và sức khỏe cho cả gia đình.

2. Mứt Hạt Sen

2.1. Mứt Hạt Sen có ngon không

Chắc hẳn anh chị luôn dễ bắt gặp các món mứt đến từ nguyên liệu là hoa quả như mứt dừa, mứt bí, mứt cam, mứt dâu... Nhưng có một loại nguyên liệu vừa tốt cho sức khỏe nhưng vẫn có thể chế biến thành món mứt mà nhiều anh chị không ngờ đến - đó là Hạt Sen. Mứt Hạt Sen là một món mứt dễ ăn và khá là lạ miệng vì mứt hạt sen không quá ngọt như các loại mứt khác. Hương vị của Hạt sen tự nhiên vốn đã nhẹ nhàng, có vị ngọt thanh mát, tự nhiên. Hương vị thơm ngon, bùi bùi và vị ngọt vừa phải là một trong những loại mứt không thể thiếu trong ngày Tết cổ Truyền. Bên cạnh đó, mứt Hạt sen còn được cho là vô cùng hợp khi sử dụng kèm một tách trà nhâm nhi.

Hạt Sen còn được xem là đặc sản ở cố đô Huế. Hạt sen là món ăn nổi tiếng nhất nhì xứ Huế thơ mộng. Có lẽ khi nhắc đến các món đặc sản của cố đô Huế, người ta không thể quên được một món ăn đậm chất dân dã của Việt Nam đó là món mứt hạt sen được làm từ những hạt sen to, có màu trắng đục, đều màu, chắc, mùi thơm dịu, vị ngọt thanh, đặc biệt khi làm không bị nát, ăn khá dẻo. Ngày Tết tới chơi nhà ai cũng có một khay mứt tết với đủ các loại mứt, bánh, kẹo đa dạng khẩu vị và thương hiệu khác nhau. Ý nghĩa của món mứt là mang biểu tượng là chứa đựng những điều tốt đẹp nhất trong năm mới và đem những điều tốt đẹp ấy tới cho mọi người tới chơi nhà. Tuy nhiên tùy xem trong khay mứt đựng những món gì mà lại có ý nghĩa khác nhau và gia chủ mời anh chị ăn mứt gì cũng tương ứng với lời chúc của họ cho năm mới với anh chị. Hạt sen có vị thanh mát, thơm và bùi thường được kết hợp nhâm nhi với uống trà và nói chuyện để cảm nhận hết hương vị ngày Tết. Mứt sen mang tới ý nghĩa là năm mới sum họp, con cháu đầy nhà.

Mứt Hạt Sen rất dễ ăn và có vị ngọt thanh vừa phải

Nếu anh chị muốn có một món ăn vặt trong nhà là món mứt nhưng sợ quá ngọt thì có thể cân nhắc đến món mứt hạt sen nhé. Tôi nghĩ rằng món ăn nhẹ nhàng với độ ngọt vừa phải này sẽ khiến anh chị hài lòng.

2.2. Tại sao nên sử dụng mứt Hạt sen

Hạt sen là một loại hạt giàu hàm lượng các chất dinh dưỡng như protein, magie, photpho và kali. Trong khi đó, trong hạt sen chứa hàm lượng mỡ bão hòa, natri và cholesterol rất thấp nên rất được khuyên sử dụng thường xuyên để cân bằng và hỗ trợ những căn bệnh liên quan đến tim mạch. 100g hạt sen cung cấp 350 calo, 63-68g carbohydrate, 17-18g protein, nhưng chỉ có 1,9-2,5g mỡ, còn lại là các thành phần khác như nước (13%), khoáng chất (chủ yếu là natri, kali, canxi, phốt pho). Hạt sen không chỉ ngon, bổ dưỡng mà còn đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Theo Đông y, hạt sen là vị thuốc quý, có tác dụng dưỡng tâm an thần, ích thận, bổ tỳ, chữa di tinh, mộng tinh, tiêu chảy, đầy bụng, ăn kém, mất nước, mất ngủ,… Có một sự thật là ngoài hạt sen được làm mứt thì củ sen cũng có thể được sử dụng để chế biến thành mứt nữa đấy anh chị nhé.

Tuy Hạt sen có tác dụng giúp giảm cảm xúc căng thẳng, an thần, giúp dễ đi vào giấc ngủ. Nhưng với mứt hạt sen, chỉ nên ăn từ 20 - 50 gram /ngày. Tránh sử dụng quá nhiều dẫn đến phản tác dụng, và nếu sử dụng món mứt không kiểm soát có thể dẫn đến việc béo phì hoặc căn bệnh tiểu đường do dư thừa lượng đường nạp vào cơ thể đấy.

3. Cách làm Mứt Hạt Sen ngon

3.1. Chọn nguyên liệu làm mứt Hạt Sen

Cách chọn mua hạt sen tươi ngon

Tôi biết rằng những sản phẩm được phơi, sấy khô sẽ bảo quản được lâu hơn. Nhưng đối với những món ăn chế biến tại nhà, hơn hết các anh chị đều muốn ưu tiên sử dụng sản phẩm tươi để tăng độ thơm ngon cho món ăn. Dưới đây sẽ là một vài mẹo nhỏ khi lựa chọn hạt sen tươi sao cho chuẩn nhất.

• Nếu đã lựa chọn mua hạt sen tươi chế biến, tôi có lời khuyên anh chị nên mua loại mới được hái càng sớm càng tốt. Khi ấy hạt sen vẫn đang còn trên đài sen và anh chị có thể thoải mái lựa chọn những hạt sen ngon, chất lượng chứ không bị ỉu hay cũ.
• Nên chọn mua loại hạt sen chưa tách vỏ để đảm bảo nhất có thể về độ tươi ngon của hạt sen. Nếu không có nhu cầu sử dụng hết ngay số lượng hạt sen tươi, anh chị có thể mang đi phơi nắng. Khi hạt sen khô lại, sẽ bỏ vào lọ để bảo quản được lâu hơn.
• Anh chị cũng nên chọn mua Hạt sen già, đặc điểm là chúng sẽ có màu trắng ngà hoặc vàng đậm, lớp ngoài căng tròn. Những hạt sen này ăn rất thơm ngon mà không bị sượng. Khi nấu cũng sẽ có mùi thơm đặc trưng.

Chọn mua Hạt Sen ngon thì món Mứt Hạt sen cho ra càng chất lượng

Cách chọn mua hạt sen khô chất lượng

Tuy Hạt sen tươi sẽ thường được chọn để ăn trực tiếp, chế biến trong thời gian ngắn nhưng hạt sen khô cũng là một lựa chọn vô cùng cạnh tranh khi hàm lượng dinh dưỡng vẫn được giữ nguyên và thời gian bảo quản sẽ lâu hơn hạt sen tươi. Nếu không sử dụng hạt sen với mục đích trực tiếp hay vì sở thích cá nhân. Những mẹo dưới đây tôi tin là sẽ vô cùng hữu ích để anh chị lựa chọn Hạt sen khô chất lượng cho gia đình mình sử dụng.

• Đối với hạt sen khô, anh chị nên ưu tiên mua hạt sen khô có màu trắng đục, hạt nhỏ và đều. Một lưu ý là hạt sen khô sẽ không có tim sen, thế nên anh chị cũng không tận dụng được tối đa công dụng từ hạt sen được. Thế nên nếu muốn tận dụng dụng được tim sen làm trà thì anh chị có thể cân nhắc hạt sen tươi nhé.
• Đối với hạt sen khô đã làm thành phẩm, anh chị nên chọn mua loại được chế biến thủ công và có thể dùng tay bóc được. Loại này có ưu điểm là không chứa chất bảo quản nên hương vị vẫn còn nguyên vẹn, khi nấu ăn sẽ giữ được hương sen trong các món ăn.
• Hạt sen khô ngon, đảm bảo thường có xuất xứ rõ ràng, thường là từ các tỉnh thành miền Bắc như Hưng Yên, Hà Tây, Hà Nam,… miền Tây như Đồng Tháp và miền Trung là Huế.
• Một ưu điểm giữa việc lựa chọn hạt sen khô và hạt sen tươi là anh chị sẽ bảo quản được lâu hơn, tránh mất thời gian trong công đoạn phơi khô hạt sen để dự trữ.

Có thể anh chị quan tâm: 1Kg Hạt Sen giá bao nhiêu?

3.2. Cách làm mứt Hạt Sen tươi

Để làm mứt hạt sen ngon nhất có thể thì ngoài hạt sen và đường anh chị cũng nên biết thêm một ít nguyên liệu nhỏ để vị của mứt hạt sen cho ra hoàn hảo nhất đúng không nào. Đầu tiên anh chị cần chuẩn bị cho tôi những nguyên liệu sau để làm Mứt Hạt sen tươi:

• Hạt sen tươi 500 gram (nên phơi cho hơi héo nhẹ).
• Đường phèn 300 gram (sử dụng đường phèn để hạn chế bị nhiệt cơ thể khi ăn).
• Vani dạng bột 1 muỗng cà phê (có thể thay bằng nước hoa bưởi).
• Muối 1 ít.

Chuẩn bị nguyên liệu: Với hạt sen tươi khi mua về anh chị cần đâm tách vỏ, sau đó đâm xuyên tâm để loại bỏ phần tâm xanh, đắng của hạt sen (phần tâm sen này có thể đem phơi khô và trữ dành pha trà rất có lợi cho giấc ngủ bởi tính an thần của nó). Nếu anh chị đã mua loại được tách sẵn tâm thì tiếp đó rửa sạch sen rồi phơi để ráo. Đường phèn cho vào máy xay để hỗn hợp đường nhỏ mịn thành dạng bột.

Công thức làm món Mứt Hạt sen rất dễ làm tại nhà

Chế biến Mứt Hạt sen tươi: Sau khi sơ chế hạt sen xong, anh chị đun nước sôi trong nồi và cho một ít muối vào, khi đổ hạt sen vào nồi luộc đến khi vừa chín tới thì anh chị cần vớt lên ngay không thì hạt sen sẽ bị nhừ nát. Sau đó đổ hạt sen vào thau nước lại ngâm 10 phút để hạt sen nguội, và bước làm này sẽ tạo độ giòn tương đối cho hạt sen. Vớt hạt sen ra sau khi đã nguội, ráo sạch nước xong cho vào tô, bỏ thêm đường phèn đã được xay rồi khuấy đều để đường tan hết. Ướp hạt sen tầm 2-3 tiếng rồi đi đem sên. Khi đã ngấm đường, hat sen sẽ chuyển thành màu trong. Bật bếp đun lửa nhỏ, đổ hạt sen vào chảo cùng với nước đường, đợi nước đường sôi lên, thi thoảng đảo nhẹ cho hạt ngấm đường thật đều và tránh bị cháy.

Vì cách làm mứt hạt sen ngào đường không cần quá nhiều đường, cho nên khi sên cũng nhanh hơn. Sên mứt với lửa nhỏ cho tới khi nước đường đặc kẹo lại, đảo mứt bắt đầu thấy nặng tay thì đảo liên tục, hạt sen bắt đầu khô ráo và có đường kết tinh bám lên mứt rồi đảo nhẹ ít phút nữa, tiếp đó cho vani đảo nhẹ 1 lượt cho đều vào rồi tắt bếp. Lắc nhẹ chảo thêm 1 lúc để mứt được khô ráo toàn bộ.

Thành phẩm món mứt Hạt sen tươi: Khi mứt đã nguội, anh chị bỏ mứt vào hủ sạch, kín để bảo quản và thưởng thức (tốt nhất nên sử dụng hủ thủy tinh). Mứt hạt sen tươi sẽ có vị ngon ngọt vừa phải, độ dẻo cũng tương đối và hương vị cực hấp dẫn, ăn kèm với thưởng thức một ly trà nóng thì là một lựa chọn tuyệt vời nhé!

3.3. Cách làm mứt Hạt Sen khô

Tương tự như cách làm mứt Hạt sen tươi, việc làm mứt Hạt sen khô còn được cho là dễ dàng hơn bởi anh chị sẽ được bỏ qua công đoạn phơi hạt sen héo bớt. Tuy nhiên anh chị cần lưu ý là chọn nơi uy tín để mua hạt sen khô chất lượng, tránh mua nhầm hàng cũ bị ẩm mốc hay cận date. Sau đây để làm Mứt Hạt sen khô, anh chị cần chuẩn bị cho tôi như sau:

• Hạt sen khô 500 gram.
• Đường phèn 500 gram.
• Vani 1 muỗng cà phê.
• Muối 1/2 muỗng cà phê.

Chuẩn bị nguyên liệu: Rửa sạch hạt sen khô, sau đó cho vào thay ngâm hạt sen khoảng 4 tiếng đồng hồ để hạt nở ra. Vớt hạt sen ra rửa lại nhiều lần với nước thật sạch. Sau đó, đổ nước ngập nồi hạt sen và cho thêm ½ muỗi muối vào, đậy nắp và bật bếp đun sôi khoảng 15 phút để cho hạt mềm và nhừ ra bớt (vì hạt sen khô được sấy khô sẵn và đóng gói nên sẽ tương đối cứng, để ăn được ngon nhất thì anh chị nên ngâm theo thời gian tôi gợi ý để đạt được kết quả món ăn tốt nhất nhé).

Chế biến Mứt Hạt sen khô: Khi hạt sen đã chín, anh chị cần vớt ra rồi rửa lại lần nữa với nước sạch, sau đó để ráo nước. Hạt sen cho vào nồi, đổ đường phèn vào và đảo đều. Ướp hạt sen cùng với đường tầm 6 tiếng đồng hồ hoặc nhiều hơn, sao cho hạt sen thấm ngấm đường hơn và đường được tan hết. Sau khi ngâm hạt sen cùng đường, tiếp đến anh chị dùng nồi có đáy dày hoặc chảo dày, bật bếp đun với lửa nhỏ, đổ hạt sen đã ngấm đường vào cho sôi lên, khuấy đảo nhẹ tay liên tục để hạt sen khô lại. Sên mứt đến lúc hạt sen khô rồi đổ ra khay lớn để nguội. Đường bám đều quanh hạt sen và khô ráo đều là được.

Món Mứt Hạt sen ăn khi uống kèm trà nóng vô cùng bắt vị

Thành phẩm món Mứt Hạt sen khô: Sau khi chế biết xong, anh chị lưu ý đợi mứt hạt sen nguội hẳn rồi mới cho mứt hạt sen vào hủ thủy tinh hoặc túi zip kín để bảo quản. Có thể bảo quản ở ngăn mát tủ lạnh, tránh bị chảy đường. Mứt hạt sen khô giòn giòn với hương vị ngọt ngào chắc chắn sẽ khiến những bữa ăn vặt thêm đa dạng vị hoặc đây sẽ là món ăn tạo không khí cho ngày Tết tại ngôi nhà nhỏ của anh chị.

4. Cách bảo quản mứt Hạt Sen tại nhà

4.1. Bảo quản mứt Hạt Sen được lâu

Không nên để mứt tiếp xúc quá lâu với không khí vì mứt sẽ dễ bị ỉu, nấm mốc hoặc chảy nước. Anh chị nên gói mứt thật kĩ vào trong các túi nilon sạch, hoặc để trong hũ thủy tinh đậy kín. Lưu ý rằng hũ thủy tinh phải được rửa sạch và phơi khô tự nhiên dưới ánh sáng mặt trời. Nếu bỏ mứt vào hũ thủy tinh còn ướt thì việc mứt bị vi khuẩn nấm “ghé thăm” là không thể tránh khỏi. Sau đó, bảo quản ở nơi tránh ánh sáng mặt trời, không quá nóng và không quá lạnh.

Còn một mẹo hay nữa là anh chị có thể để mứt hạt sen vào trong hủ thủy tinh rồi đổ 1 lớp đường trắng lên trên. Lớp đường có nhiệm vụ sẽ hút ẩm và giữ mùi thêm ban đầu của mứt và mứt cũng không bị chảy nước. Như tôi đã đề cập, nếu bảo quản mứt trong tủ lạnh thì tránh để với nhiệt độ quá thấp, cách này dễ làm hỏng mứt và mứt sẽ chảy nước khi đưa ra ở nhiệt độ thường. Nên tránh ánh nắng chiếu vào mứt, mứt sẽ chảy nước và dễ sinh sôi các vi khuẩn gây đau bụng khi ăn.

4.2. Những lưu ý khi ăn mứt Hạt Sen

Mứt thường quá ngọt, không thích hợp cho người bị đái tháo đường, người có đường huyết cao, béo phì, hay người muốn ăn kiêng. Ăn nhiều mứt dễ gây đầy bụng và làm giảm cảm giác đói. Do đó làm hạn chế việc ăn uống đầy đủ dưỡng chất trong 2 bữa ăn chính. Vì thế, về mặt dinh dưỡng, tốt nhất là chỉ nên ăn một lượng mứt vừa phải và có thể thay thế bằng cách ăn trái cây sấy khô, trái cây tươi hoặc các loại hạt như hướng dương, hạt bí, hạt dẻ… chứa nhiều chất dinh dưỡng và cũng phù hợp để nhâm nhi trong ngày Tết.

Nên làm Mứt Hạt sen vừa đủ ăn để giữ được độ ngon tốt nhất

Bên cạnh đó, ngày nay tôi hiểu được rằng một số gia đình vì quá bận rộn nên thường chọn cách mua sản phẩm được chế biến và đóng gói sẵn - với món mứt cũng vậy. Anh chị hoàn toàn dễ dàng ra các chợ bán sỉ theo kí để mua với cái giá thậm chí rẻ hơn so với tự làm tại nhà. Tuy nhiên tôi cũng lưu ý với anh chị rằng, một số cơ sở sản xuất không hợp vệ sinh, có thể gây nhiễm khuẩn, làm phát sinh một số bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy do nhiễm khuẩn hoặc là ngộ độc thực phẩm, tiểu đường do sử dụng phẩm màu và đường hóa học. Vì thế, nếu thật sự không quá bận rộn, mỗi gia đình anh chị nên tự chế biến mứt cổ truyền cho ngày tết. Mứt tự làm vừa đảm bảo an toàn thực phẩm, vừa giữ được hương vị ngày Tết trong gia đình. Hoặc các gia đình nên chọn mứt của Việt Nam được chế biến bởi các công ty lớn, có: Thương hiệu, nhãn mác đầy đủ, có ngày sản xuất và hạn sử dụng rõ ràng hoặc đến những điểm bán lớn uy tín như siêu thị, cửa hàng chuyên về mứt, các website online uy tín như Hạt Điều Bác Tâm nhé.

Qua bài viết hôm nay, tôi hi vọng anh chị sẽ có thêm những mẹo nhỏ cũng như một công thức ngon nhưng vô cùng đơn giản tại nhà như món Mứ Hạt Sen. Chúc cho gia đình anh chị luôn có được sức khỏe tốt nhờ những công thức món ăn tại gia dễ dàng nhưng đầy dinh dương này nhé.